Coöperatief leren aan de hand van GIPS
Coöperatieve werkvormen worden op grote schaal ingezet op de basisschool. Maar wat is coöperatief leren eigenlijk? En waar moet een goede coöperatieve werkvorm aan voldoen? In dit artikel bespreek ik de vier belangrijkste criteria om een goede coöperatieve werkvorm neer te zetten aan de hand van GIPS.
G: Gelijke deelname
Alle leden van de groep hebben een actieve rol en zijn betrokken bij het proces. Dit is een groot verschil met het gewone samenwerken waarbij de rollen minder gelijk verdeeld zijn. De leerkracht zorgt er bij coöperatief leren dan ook voor dat ieder lid van de groep de mogelijkheid krijgt om een bijdrage te leveren. Bijvoorbeeld door vooraf rollen te bepalen en toe te wijzen. Deze rollen kunnen zowel gericht zijn op het proces (tijdbewaker, stilte agent, materialenmeester, etc.) als op het product.
I: Individuele aansprakelijkheid
Alle leerlingen in de groep dragen verantwoordelijkheid voor het proces en het product en zijn hier dan ook individueel op aan te spreken. Deze aanspreekbaarheid draagt bij aan de motivatie om actief deel te nemen aan de opdracht. Het zorgt er ook voor dat eventueel ‘meeliftgedrag’ minder makkelijk wordt gemaakt.
P: Positieve wederzijdse afhankelijkheid
Het idee hiervan is dat ieder groepslid de andere groepsleden nodig heeft om de opdracht te laten slagen. Door deze wederzijdse afhankelijkheid ontstaat onderlinge steun en het verhoogt de kwaliteit van de samenwerking. Om dit goed voor elkaar te krijgen is het van belang dat de opdracht die de leerkracht geeft complex is. Bij een complexe taak hebben de leerlingen elkaars hulp en inzet nodig om de taak tot een goed einde te brengen.
S: Simultane actie
Alle leden van de groep zijn tegelijkertijd actief betrokken bij de opdracht. Er is nooit een leerling die niks aan het doen is.
Voordelen
Coöperatief leren heeft veel voordelen. Zo draagt het bij aan de betrokkenheid en actieve houding van leerlingen. Daarnaast wordt er op een fijne en natuurlijke manier gewerkt aan sociale vaardigheden en bevordert het de sfeer in de groep. Door de veelheid aan werkvormen is het voor leerlingen mogelijk om verschillende rollen aan te nemen en er zo achter te komen waar zij goed in zijn. Dit vergroot het zelfvertrouwen van leerlingen. Als laatst is uit veel wetenschappelijk onderzoek gebleken dat coöperatief leren een significante verhoging van de leerresultaten tot gevolg heeft. Een goede reden om individueel leren en coöperatief leren met elkaar af te wisselen.
(Eventuele) nadelen
Het is in de praktijk niet altijd even gemakkelijk om de coöperatieve werkvormen op een goede manier toe te passen. De rol van de leerkracht is hierin cruciaal en het is daarom van belang dat docenten hier goed in worden opgeleid. Daarbij is coöperatief leren iets wat aan leerlingen aangeleerd moet worden. Dit is een proces wat langere tijd duurt. Het is daarom een goed idee om coöperatief leren door te voeren in de hele school en hier van de kleuters tot en met groep acht een mooie leerlijn voor te maken.
Coöperatief leren implementeren in de basisschool is geen gemakkelijke opgave, maar als dit goed gebeurt zijn de effecten ervan groot. Zeker de moeite waard om hierin te investeren!