Executieve functies in kaart gebracht
“Executieve functies in kaart gebracht” is een boek geschreven door Peg Dawson en Richard Guare. In dit boek wordt uitgebreid ingegaan op de verschillende executieve vaardigheden en hoe deze functies in je brein werken. Het boek is geschreven met als doel om professionals en ouders te helpen bij het ondersteunen van kinderen met zwakke executieve functies, met name in het primair onderwijs. Door de complexiteit van deze regelfuncties kan het voor veel mensen lastig zijn om ze goed te begrijpen en effectief te ondersteunen.
Een van de belangrijkste inzichten uit het boek is dat executieve functies niet alleen te maken hebben met het vermogen om doelen te stellen en plannen te maken, maar ook met het vermogen om flexibel te zijn, impulsen onder controle te houden en problemen op te lossen. Deze vaardigheden spelen een cruciale rol in het dagelijks functioneren en kunnen een grote impact hebben op het leerproces en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Door executieve functies bij kinderen in kaart te brengen en te begrijpen hoe ze werken, kunnen professionals en ouders beter inspelen op de specifieke behoeften van kinderen met zwakke regelfuncties. Het boek biedt concrete strategieën en tips om deze vaardigheden te versterken en kinderen te helpen om succesvoller te functioneren in de klas en daarbuiten.
Zwakke executieve functies: wat kun je doen in je klas
Zwakke executieve functies kunnen zich manifesteren bij leerlingen in de vorm van moeite met planning, organisatie, timemanagement en zelfregulatie. Deze kinderen hebben vaak problemen bij het opstarten en afronden van taken, het opvolgen van instructies en het vasthouden van aandacht. Als leraar kan het lastig zijn om hiermee om te gaan, maar er zijn enkele strategieën die kunnen helpen om deze leerlingen te ondersteunen in de klas.
Duidelijke structuur en routine
Ten eerste is het belangrijk om een duidelijke structuur en routine te bieden in de klas. Door vaste routines en schema’s te hanteren weten kinderen wat ze kunnen verwachten en wat er van hen wordt verwacht. Dit kan helpen om verwarring en stress te verminderen en stimuleert doelgericht gedrag.
Begeleiding van planning en organisatie
Daarnaast is het nuttig om studenten te helpen bij het plannen en organiseren van hun taken. Dit kan bijvoorbeeld door het gebruik van visuele planners of checklists. Door taken op te delen in kleinere stappen en deze visueel weer te geven, kunnen studenten beter grip krijgen op hun taken en deze succesvol afronden. Je werkt hierbij aan het werkgeheugen.
Ontwikkeling van zelfregulatie
Verder is het belangrijk om leerlingen te ondersteunen bij het ontwikkelen van zelfregulatievaardigheden. Dit kan bijvoorbeeld door het aanleren van zelfreflectie en zelfevaluatie. Door kinderen bewust te maken van hun eigen gedrag en het effect daarvan op hun taken, kunnen ze leren om hun gedrag bij te sturen en effectiever te werken. Dit wordt ook wel volgehouden aandacht genoemd.
Cognitieve flexibiliteit
Cognitieve flexibiliteit verwijst naar het vermogen om gemakkelijk te schakelen tussen verschillende denkwijzen, situaties of taken. Het houdt in dat iemand in staat is om snel nieuwe informatie te verwerken, zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en creatieve oplossingen te bedenken. Kinderen met een hoge mate van cognitieve flexibiliteit kunnen goed omgaan met complexe problemen en hebben vaak een groot aanpassingsvermogen.
Een belangrijk aspect van cognitieve flexibiliteit is het vermogen om te kunnen loslaten van bepaalde ideeën of denkpatronen wanneer deze niet meer effectief zijn. Dit stelt leerlingen in staat om open te staan voor nieuwe informatie en verschillende perspectieven toe te passen.
Mensen kunnen hun cognitieve flexibiliteit verbeteren door het uitdagen van zichzelf, het opdoen van nieuwe ervaringen en het oefenen van probleemoplossend denken. Het is een waardevolle vaardigheid die kan leiden tot meer succes.
Doelgericht doorzettingsvermogen
Doelgericht doorzettingsvermogen is de kwaliteit van vastberadenheid in het nastreven van een specifiek doel. Het vereist focus, discipline en de bereidheid om obstakels te overwinnen om het gewenste resultaat te behalen. Een leerling met doelgericht doorzettingsvermogen laat zich niet ontmoedigen door tegenslagen of moeilijkheden, maar blijft vastbesloten om het doel te bereiken.
Een belangrijk aspect van doelgericht doorzettingsvermogen is het vermogen om je te concentreren op de lange termijn doelen en niet afgeleid te raken door kortetermijnverleidingen of obstakels. Het vereist ook een hoge mate van zelfdiscipline en zelfbeheersing om consistent te blijven werken aan het bereiken van het gestelde doel, zelfs wanneer het moeilijk wordt.
In de klas wordt doelgericht doorzettingsvermogen vaak gezien als een waardevolle eigenschap die leidt tot succes en prestatie. Leerlingen die vasthouden aan hun doelen en niet opgeven bij de eerste tegenslag, worden vaak bewonderd en inspireren anderen. Het tonen van doelgericht doorzettingsvermogen kan dus niet alleen leiden tot persoonlijk succes, maar ook tot respect van medeleerlingen en vrienden.
Metacognitie
Metacognitie is het vermogen om na te denken over je eigen denkprocessen. Dit houdt in dat je bewust bent van hoe je leert, onthoudt en problemen oplost. Metacognitie speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van het leerproces, omdat het je in staat stelt om te reflecteren op je eigen leerstrategieën en ze indien nodig aan te passen. Door metacognitieve vaardigheden te ontwikkelen, kun je beter begrijpen hoe je het beste kunt studeren en welke methoden het meest effectief zijn voor jou.
Een van de belangrijkste aspecten van metacognitie is het vermogen om doelen te stellen en te controleren. Door je bewust te zijn van wat je wilt bereiken, kun je je leerstrategieën hierop afstemmen en je voortgang evalueren. Het stellen van realistische doelen helpt je om gemotiveerd te blijven en gefocust te werken aan het verbeteren van je vaardigheden.
Emotieregulatie
Emotieregulatie is het vermogen om emoties op een effectieve en gezonde manier te beheersen en te uiten. Het is essentieel voor het welzijn en heeft invloed op hoe we omgaan met stress, conflicten en verschillende situaties in ons leven. Kinderen die moeite hebben met emotieregulatie kunnen impulsief reageren op emoties en moeite hebben met het herkennen en benoemen van hun gevoelens.
Een belangrijk aspect van emotieregulatie is het vermogen om emoties te herkennen, te accepteren en op een gezonde manier te uiten. Dit kan onder andere door middel van zelfreflectie, mindfulness en gesprekken met anderen. Door te leren hoe je je emoties kunt reguleren, kun je beter omgaan met stressvolle situaties en je relaties verbeteren.
Wanneer zijn executieve functies vereist?
Executieve functies zijn vereist in situaties waarin er behoefte is aan planning, organisatie, zelfregulatie en het nemen van beslissingen. Executieve functies spelen een cruciale rol in het dagelijks leven. Deze functies komen vooral naar voren in situaties waarin er complexe taken moeten worden uitgevoerd, zoals het managen van projecten, het opstellen van strategieën, of het prioriteren van taken.
Executieve functies zijn ook essentieel bij het oplossen van problemen, het omgaan met stressvolle situaties en het reguleren van emoties. Ze zijn nodig om efficiënt te kunnen functioneren en om doelen te bereiken. Kortom, executieve functies zijn van groot belang in allerlei aspecten van ons leven, van het plannen van een dag tot het uitvoeren van complexe taken op het werk.
Wist je dat executieve functies net zo belangrijk zijn als intelligentie als het gaat om succes op school?
Het is niet alleen de mate van intelligentie die bepaalt hoe goed een kind het doet, maar ook de capaciteit om taken te plannen, organiseren en beheren. Deze verschillende executieve functies omvatten vaardigheden zoals impulsbeheersing, aandachtscontrole en het vermogen om doelen te stellen en te volgen.
Leerlingen met sterke executieve vaardigheden hebben later vaak betere studieresultaten omdat ze in staat zijn om effectief te plannen, problemen op te lossen en te multitasken. Het is daarom essentieel om naast de schoolresultaten ook aandacht te besteden aan de ontwikkeling van executieve functies om de kans op succes op school te vergroten.
